Top lưu ý quan trọng về dinh dưỡng và cân nặng dành cho thai phụ thừa cân, béo phì

Các lưu ý khi theo dõi cân nặng cho thai phụ thừa cân, béo phì

1. Ảnh hưởng của thừa cân, béo phì đối với thai kỳ?

• Thừa cân, béo phì là khi chỉ số khối của cơ thể của mẹ trước khi mang thai (BMI: >25)  

• Thừa cân, béo phì khi mang thai có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi, tăng nguy cơ mắc một số vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng: 

  Advertisement

• Đối với sản phụ:

• Tăng nguy cơ tăng huyết áp - tiền sản giật

• Tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ

• Nguy cơ ngưng thở khi ngủ.

• Đối với thai nhi: 

• Dị tật bẩm sinh: Trẻ sinh ra từ những phụ nữ béo phì có nguy cơ cao bị dị tật bẩm sinh, chẳng hạn như dị tật tim và dị tật ống thần kinh (NTD).

• Khó thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán khi siêu âm: thành bụng dày có thể gây khó khăn cho việc chẩn đoán khi siêu âm. Kiểm tra nhịp tim của bé khi chuyển dạ cũng gặp khó khăn hơn nhiều đối với thai phụ bị béo phì.

• Hiện tượng thai nhi quá lớn: Hậu quả làm tăng nguy cơ em bé bị tổn thương trong quá trình sinh (đẻ mắc vai). Trẻ sơ sinh quá lớn có nhiều nguy cơ bị béo phì trong cuộc sống sau này.

• Sinh non

• Thai chết lưu

2. Theo dõi cân nặng cho thai phụ thừa cân, béo phì ?

• Kiểm soát sự tăng cân trong thai kỳ rất quan trọng đối với sức khỏe của người mẹ và thai nhi. Theo khuyến nghị của viện dinh dưỡng,mức tăng cân của thai phụ có tình trạng thừa cân, béo phì nên tăng khoảng 15% cân nặng trước khi có thai. Trong đó, nên tăng từ 200-300g/ tuần ở tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3.

• Theo dõi cân nặng khi mang thai: 

• Theo dõi cân nặng suốt thời gian mang thai: nên bắt đầu thực hiện khi bắt đầu bước vào thai kỳ. Các lưu ý khi cân:

• Nên theo dõi cân nặng định kỳ hằng tuần (chọn một ngày cố định trong tuần)

• Nên cân vào một thời điểm cố định trong ngày (ví dụ buổi sáng sau khi đi vệ sinh xong)

• Mặc đồ mỏng, nhẹ khi cân

• Ghi lại ngày và số cân nặng để theo dõi.         

Cách lựa chọn và chế biến thực phẩm cho thai phụ thừa cân béo phì

1. 1.  
   1. Chất bột đường:

   • Vai trò quan trọng nhất là cung cấp năng lượng cho cơ thể, trong cơ thể 1 gram glucid cung cấp được 4 kcal đó là nguồn năng lượng chính cho hoạt động của cơ, não bộ và tránh gây toan hóa máu. Ngoài vai trò sinh năng lượng, glucid có cả vai trò tạo hình và điều hòa hoạt động của cơ thể. Ăn đủ lượng glucid cũng góp phần thúc đẩy quá trình chuyển hoá lipid. Bảng sau là nhu cầu khuyến nghị ước tính của nhóm tinh bột theo từng giai đoạn thai kỳ (theo viện dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam): * tính theo nhu cầu khuyến nghị cho mức lao động trung bình* 

    

   Phụ nữ có thai	Nhu cầu  khuyến nghị glucid (g/ngày)
   3 tháng đầu	335
   3 tháng giữa	360
   3 tháng cuối	390
   Bà mẹ cho con bú	380

   • Thai phụ có tình trạng thừa cân, béo phì nên ưu tiên chọn: gạo lứt, bánh mì đen hoặc ngũ cốc ngũ cốc xay xát thay cho gạo trắng, bánh mì trắng .....

   • Hạn chế sử dụng các đường đơn như: bánh kẹo ngọt, nước ngọt có gas, các loại mứt,...  gạo đã xay xát kỹ.

   2. Chất béo: 

   • Lipid trong cơ thể đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc màng tế bào và dự trữ trong các mô như nguồn năng lượng dự trữ của cơ thể. Là dung môi hoà tan các vitamin tan trong chất béo, mặt khác cũng là nguồn cung cấp năng lượng quan trọng trong khẩu phần. phần. Lipid đặc biệt quan trong trong thời gian mang thai và cho con bú, quan trọng nhất là lipid tham gia vào quá trình hình thành và phát triển não trong quá trình mang thai và đảm bảo chất lượng của sữa mẹ. Nhu cầu lipid sẽ tăng lên theo từng giai đoạn thai kỳ. Trong đó các acid béo no không được vượt quá 10% năng lượng khẩu phần. Vì thế nên tăng cường sử dụng các loại dầu thực vật và hạn chế tiêu thụ các loại mỡ động vật. Bảng sau là nhu cầu khuyến nghị ước tính của nhóm chất béo  theo từng giai đoạn thai kỳ (theo viện dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam):

    

   Phụ nữ có thai	Nhu cầu  khuyến nghị lipid  (g/ngày)
   3 tháng đầu	53
   3 tháng giữa	59
   3 tháng cuối	66
   Bà mẹ cho con bú	61

   • Thai phụ có tình trạng thừa cân, béo phì nên ưu tiên chọn các chất béo tốt như: dầu oliu, dầu hạt cải, dầu đậu phộng, dầu hướng dương, dầu mè, quả bơ và các thực phẩm giàu omega - 3 như quả óc chó, mỡ cá (cá thu, cá hồi, cá mòi) 

   • Hạn chế các thực phẩm nhiều chất béo gây tăng mỡ máu như: da, lòng đỏ trứng, phủ tạng (gan, tim,thận...) Thực phẩm công nghiệp chế biến sẵn như: mì gói, snack, giò chả, lạp xưởng, đồ hộp, các loại thức ăn nhanh dạng chiên,...

    

   3. Chất đạm: 

   • Khi mang thai, nhu cầu protein của người mẹ tăng lên giúp việc xây dựng và phát triển cơ thể của trẻ. Bữa ăn của bà mẹ cần phối hợp giữa protein động vật và protein thực vật. Các thực phẩm cung cấp protein động vật bao gồm thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua, thủy hải sản... Các thực phẩm cung cấp protein thực vật bao gồm đậu tương, đậu xanh, các loại đậu khác. Nhu cầu khuyến nghị chất đạm được ước tính theo bảng sau đây (theo đó yêu cầu tỷ lệ đạm từ động vật phải đạt trên 30-35 %):

    

   Phụ nữ có thai	Nhu cầu  khuyến nghị protein  (g/ngày)
   3 tháng đầu	61
   3 tháng giữa	70
   3 tháng cuối	91
   Bà mẹ cho con bú	Nhu cầu  khuyến nghị protein  (g/ngày)
   6 tháng đầu	79
   6-12 tháng	73

   • Đối với thai phụ  thừa cân, béo phì nên ăn các loại thịt nạc, cá nạc, đậu phụ, sữa chua, sữa, phô mai (ít béo, không đường)

    

   Lưu ý khi chế biến thực phẩm:

   • • Hạn chế các món rán, quay, xào. Nên lựa chọn các món hấp, luộc để hạn chế cholesterol

     • Hạn chế sử dụng các loại quả ép, xay sinh tố; nên ăn cả múi, miếng để có chất xơ. 

          III. Một số lưu ý khác: 

• • • Vận động thể lực: Dành ít nhất 150 phút/ tuần để tập các bài tập cường độ vừa phải (ví dụ như đi bộ nhanh).  Thai phụ có thể chia ra 10p/ lần để đạt được mục tiêu vận động.

    • Thai phụ nên theo dõi cân nặng thường xuyên để có thể điều chỉnh chế độ ăn theo khả năng tăng cân của bản thân.

    • Khám và theo dõi thai định kỳ: Thai phụ nên khám thai định kỳ theo hẹn của bác sĩ để được tầm soát - xét nghiệm đúng chỉ định. 

    • Thai phụ có tình trạng thừa cân, béo phì nên khám và tư vấn dinh dưỡng để biết được nhu cầu năng lượng cũng như kiểm soát tốt sự tăng cân trong thai kỳ. Việc quản lý dinh dưỡng nên được cá nhân hoá để phù hợp với tình trạng sức khỏe, cân nặng, đặc điểm văn hoá, sự tuân thủ của thai phụ,...